Ayşegül Kahvecioğlu – Türkiye’deki 77’si Rum, 54’ü Ermeni, 19’u Musevi olmak üzere azınlıklara ilişkin 167 cemaat vakfının, kendi yöneticilerini seçmelerine imkan tanıyacak yönetmelik dokuz yıl ortadan sonra evvelki gece Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni yönetmelikle birlikte azınlık vakıfları 31 Aralık 2022’ye kadar yeni idarelerini seçecek.
Cemaat vakıflarının seçimleriyle ilgili kararlar, 27 Eylül 2008’de yayımlanan yönetmelikle yürürlüğe girmişti. Lakin bu yönetmelik Ocak 2013’te Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün genelgesiyle “yenisini hazırlamak” üzere iptal edilmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 2 Mart 2021’de açıklanan İnsan Hakları Aksiyon Planı’nda, “Gayrimüslim cemaat vakıfları idare heyetlerinin oluşturulması ve seçimine ait Vakıflar Yönetmeliği’ni yine düzenliyoruz” tabirleri yer almış; 23 Mart 2021’de de Ankara 7. Yönetim Mahkemesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün kelam konusu genelgesini “cemaat vakfı yöneticilerinin vakfın mensuplarınca kendi ortalarından seçilmesinin yasal bir mecburilik olduğu” gerekçesiyle iptal etmişti.
Beş yılda bir
Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmelik ile dokuz yıl ortadan sonra azınlık vakıflarının kendi yöneticilerini kendilerinin seçmelerine imkan tanınmış oldu. Yönetmelikte yer alan kıymetli düzenlemeler şöyle:
Azınlık cemaatleri ile ilgili seçim uygulamasında Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası antlaşma kararları gizli olacak. Yönetmelikte karar bulunmayan hallerde ise sivil toplum kuruluşlarının idarelerinin seçimlerinde kabul görmüş, yerleşmiş, uygulama ve pratikler temel alınacak.
Azınlık vakıfları için seçim etrafı, cemaat vakfının bulunduğu vilayet olacak. İstanbul için seçim etrafının belirlenmesinde, milletvekili seçimlerinde uygulanan seçim etrafları temel alınacak. İstanbul dışındaki cemaat vakıfları, münasebetlerini hazırlayarak seçim etrafı değişikliği talebinde bulunabilecek.
Her bir cemaat vakfı hukuksal kişiliği için başka bir idare konseyi seçimi yapılacak ve idare konseyi seçimleri 5 yılda bir olacak.
Cemaat vakfı idare şurası 7 üyeden oluşturulacak… Fakat, idare şurasının üye sayısının 3’ten aşağı düşmesi halinde 3 ay içinde yeni idare konseyi seçimi yapılacak.
Seçmenlerin; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması, 18 yaşını doldurması, vakfın bünyesinde bulunduğu cemaate mensup olması ve seçim tarihi prestijiyle en az 6 aydan beri seçim etrafında ikâmet etmesi kaide olacak.
Bir kişi en fazla 3 cemaat vakfında idare şurası üyesi olabilecek. İdare şurasında birinci derece kan bağı olan en fazla 2 kişi vazife yapabilecek.
Seçimle ilgili iş ve süreçleri yürütecek seçim tertip heyetinin üyelerinde birebir cemaat mensubu olma mecburiliği aranmayacak.
Seçimler bir gün içinde sonuçlandırılacak. Seçmen listelerinde ve oy pusulalarında, vakıf ismi başa gelmek suretiyle, “…vakfı idare heyeti seçimi” ibaresinden öteki ibare kullanılamayacak. Seçimler, zımnî oy açık tasnifle yapılacak. Seçimlerin güvenliği seçimin yapıldığı vilayet valiliğince sağlanacak.
31 Aralık’a kadar
Hastanesi olan cemaat vakıflarının idare konseylerinin seçimlerine ait yol ve temeller, bir yıl içinde Sıhhat Bakanlığı’nın olumlu görüşü doğrultusunda düzenlenen yönetmelikle belirlenecek. Kelam konusu yönetmelik yürürlüğe girene kadar, bünyesinde hastanesi olan cemaat vakıflarında mevcut idare şuraları misyonuna devam edecek. Bu vakıfların idare şurası seçimleri 31 Aralık 2023’e kadar sonuçlandırılacak.
Diğer cemaat vakıflarının idare konseyleri seçimleri ise 31 Aralık 2022’ye kadar tamamlanacak. Hala misyonda bulunan cemaat vakfı idare heyeti üyelerinin vazifeleri de yapılacak seçimler sonucu belirlenen yeni idare konseyi vazifeye başlayana kadar devam edecek.