Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran ziyareti dönüşünde ortalarında Milliyet gazetesi müellifi Zafer Şahin’in de bulunduğu gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları şöyle:
İran Cumhurbaşkanı Sayın Reisi’nin davetine icabetle Tahran’a gerçekleştirdiğimiz resmi ziyareti hamdolsun muvaffakiyetle tamamladık. Ziyaretimin birinci kısmında kıymetli kardeşim Reisi’yle verimli görüşmeler yaptık. Türkiye-İran Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulu Yedinci Toplantısına birlikte başkanlık ettik. Ülkelerimiz ortasında siyasi, askeri, ekonomik, ticari, kültürel bahislerde atacağımız adımları, bundan sonraki süreci nasıl geliştireceğimizi konuştuk. Malum bizim ekonomik alanda Ahmedinejad periyodunda 30 milyar dolarlık bir maksadımız vardı. Şu anda 7,5 milyar dolarlık bir noktadayız. Ancak bundan sonraki süreçte tırmanış devam edecek. Olağan ticaret, ulaştırma, gümrük, güç, turizm, sanayi, gençlik ve spor üzere alanlarda iş birliğimizi geliştirmeye yönelik ortak iradeye sahip olduğumuzu bir defa daha gördük. Temaslarımızda ayrıyeten, bölgesel ve memleketler arası sıkıntılar hakkında fikir teatisinde bulunduk. Heyetimde yer alan bakanlarımız mevkidaşlarıyla çeşitli alanlarda iş birliği bahislerini ele aldılar. Bağlantılarımızın türel altyapısını daha da güçlendirecek toplam 8 muahede imzaladık. Ayrıyeten terör örgütleriyle ortak gayret ve hudut güvenliği üzere hususları detaylı bir formda ele aldık. Bu vesileyle bölgemizde yaşanan gelişmeler hakkında kapsamlı görüş alışverişinde bulunduk.
Ayrıca Dini Başkan Ayetullah Ali Hamaney’le de bir görüşme gerçekleştirdim. Bu görüşmede Sayın Cumhurbaşkanı da beraberdi. Bizim arkadaşlarımızdan da kimileri vardı. Onlarla birlikte bu görüşmeyi yaptık. İran Cumhurbaşkanı Sayın Reisi’nin davetine icabetle Tahran’a gerçekleştirdiğimiz resmi ziyareti hamdolsun muvaffakiyetle tamamladık. Ziyaretimin birinci kısmında kıymetli kardeşim Reisi’yle verimli görüşmeler yaptık. Türkiye-İran Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulu Yedinci Toplantısına birlikte başkanlık ettik. Ülkelerimiz ortasında siyasi, askeri, ekonomik, ticari, kültürel mevzularda atacağımız adımları, bundan sonraki süreci nasıl geliştireceğimizi konuştuk. Malum bizim ekonomik alanda Ahmedinejad periyodunda 30 milyar dolarlık bir amacımız vardı. Şu anda 7,5 milyar dolarlık bir noktadayız. Lakin bundan sonraki süreçte tırmanış devam edecek. Alışılmış ticaret, ulaştırma, gümrük, güç, turizm, sanayi, gençlik ve spor üzere alanlarda iş birliğimizi geliştirmeye yönelik ortak iradeye sahip olduğumuzu bir defa daha gördük. Temaslarımızda ayrıyeten, bölgesel ve milletlerarası sıkıntılar hakkında fikir teatisinde bulunduk.
8 MUAHEDE İMZALADIK
Heyetimde yer alan bakanlarımız mevkidaşlarıyla çeşitli alanlarda iş birliği bahislerini ele aldılar. Bağlantılarımızın tüzel altyapısını daha da güçlendirecek toplam 8 mutabakat imzaladık. Ayrıyeten terör örgütleriyle ortak çaba ve hudut güvenliği üzere hususları detaylı bir halde ele aldık. Bu vesileyle bölgemizde yaşanan gelişmeler hakkında kapsamlı görüş alışverişinde bulunduk. Ayrıyeten Dini Başkan Ayetullah Ali Hamaney’le de bir görüşme gerçekleştirdim. Bu görüşmede Sayın Cumhurbaşkanı da beraberdi. Bizim arkadaşlarımızdan da kimileri vardı. Onlarla birlikte bu görüşmeyi yaptık.Ziyaretimin ikinci kısmında Sayın Reisi ve Sayın Putin’in iştirakiyle Astana formatında Üçlü Tepemizi gerçekleştirdik. Suriye’deki aktüel gelişmelere ait fikir alışverişinde bulunduk. Astana garantörleri olarak, ihtilafın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2254 Sayılı Kararı temelinde tahlile kavuşturulmasına yönelik mutabakatımızı teyit ettik. Siyasi sürecin faal bir biçimde sürdürülmesine dair beklentimizin altını ortaklarımızla birlikte yine çizdik. Terörle çaba, insani yardımların kesintisiz bir biçimde sürdürülmesi ve Suriyelilerin ülkelerine inançlı ve istekli geri dönüşleri mevzularındaki tavrımızı tekrar vurguladık. Bu mevzularda Astana ortaklarımızla iş birliği halinde çalışma konusunda anlayış birliğine vardık. Ayrıyeten, Rusya Federasyonu Devlet Lideri Sayın Putin’le kapsamlı ve verimli bir ikili görüşme de gerçekleştirdik. İran’da gerek ikili seviyede gerek Astana formatında yaptığımız görüşmelerin hayırlara vesile olmasını diliyorum. Bu vesileyle, samimi mesken sahipliğinden ötürü Sayın Reisi’nin şahsında tüm İranlı kardeşlerime şükranlarımı sunuyorum.
SORU – CEVAP
“TERÖR ÖRGÜTÜ PETROL KUYULARINI SÖMÜRÜYOR”
Türkiye’nin Suriye’deki dertlerine dair konumuna İran’ı mı yoksa Rusya’yı mı daha yakın buldunuz? Bu ortada Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaştan sonra Rusya’nın Suriye konusundaki siyasetinde, durumunda bir değişiklik olduğu istikametinde bir kanaatiniz oldu mu görüşmelerde?
Astana süreciyle alakalı olarak İran ve Rusya ile başladığımız nokta ne ise ben bugün de Sayın Putin’i birebir noktada gördüm, tıpkı değerlendirmeleri yapıyor gördüm. İran tarafında doğal daha evvel Hasan Manevî vardı, artık ise İbrahim Reisi var. İster istemez birtakım değişiklikler oluyor desek de İran üzere bir devlet, bu tıp kanılarını o denli kısa vadede değiştirmez. Tıpkı halde Rusya’da zati Putin işin başındaydı, yeniden işin başında. Bizde de birebir biçimde, Erdoğan Türkiye Cumhuriyeti’nin başındaydı, yeniden başında. Üçlü Tepe sonrası ortak basın toplantısında da görmüşsünüzdür, üçümüzün de fikirleri herhalde tıpkı değildi. Farklı niyetler ortaya koyduğumuz çok açık net ortadaydı. Birtakım yerlerde farklılıklar olsa bile terörle uğraş konusunda bir kez bir birliktelik var. Terörle ilgili hususta da PKK/PYD/YPG terör örgütlerine karşı ister istemez birleşiyoruz. Kaldı ki aslında bu rejime de en çok ziyanı veren sorun. Şu anda terör örgütü, Fırat’ın doğusunda bilhassa petrol kuyularını emiyor, sömürüyor; ondan sonra rejime de satıyor. Bu türlü bir durum var. Artık baktığımızda, Amerika evvelki liderler periyodu de dahil buradaki terör örgütlerine önemli manada binlerce tır silah, mühimmat, araç gereç taşıdı. Bu hala devam ediyor. Hatta koalisyon güçleri de tekrar tıpkı formda bu takviyelerini sürdürüyorlar. Yaptığımız görüşmelerde Sayın Biden’a da söyledik. Dedik ki “Bakın, çok tırları buraya siz gönderiyorsunuz. Buradaki bütün terör örgütlerine bu takviyeleri siz veriyorsunuz. Ondan sonra da terörle çabada beraberiz, NATO’da beraberiz diyorsunuz.” Nasıl beraberiz? Bunları daima işlemek durumundayız.
“TÜRK ORDUSUNU ALDATIR MIYIZ DİYE DÜŞÜNÜYORLAR, BUNU YEMEZLER”
Terör varlığına dikkat çektiniz. Suriye’nin kuzeyine yönelik de bir operasyon beklentisi var bir müddettir. Operasyona ait son durum nedir? Bugün iki önderle de görüştünüz. Onların tavırları sanki bugün masaya geldi mi? Bir de çok uzun bir mühlet sonra o bölgedeki teröristlerin bulunduğu noktada rejimin bayrağının asıldığını gördük. Bunu nasıl değerlendirirsiniz?
Yeni bir harekât konusu ulusal güvenlik kaygılarımız giderilmediği sürece gündemimizde yer almaya devam edecek. Başka taraftan bakıyorsunuz Amerika’nın oradaki elemanları terör örgütü mensuplarına eğitim yaptırıyor. Bu eğitim esnasında rejimin bayrağını da orada bunlar dalgalandırıyorlar. Niye? Güya aldatacak ya… Aldatabilirse… Yaptıkları iş, orada Türk askerine karşı bir terörist aksiyona girmek. Burada da kalkıp rejimin bayrağını orada dalgalandırmakla sanki Türk ordusunu aldatır mıyız diye düşünüyorlar. Bunu yemezler. Şu anda doğal gerek Fırat’ın doğusu gerek İdlib gerek Afrin, bütün buralardaki gelişmelerde biz hassasiyetimizi sürdürüyoruz. Başından itibaren de konuştuğumuz şey şu; huduttan 30 kilometre güneye kadar, buralardaki terör örgütleriyle çabamızda Rusya’nın da İran’ın da bizim yanımızda olmasını istiyoruz. Burada bize gerekli takviyesi vermelidirler. Bunu burada gerek Sayın Putin’e gerek Sayın Reisi’ye de tekrar tabir ettik. Her ikisi de aslında yaptıkları açıklamalarda bu mevzulara vurgu yaptılar. O denli zannediyorum ki PKK/YPG/PYD mevzularında başka düşünmüyoruz. Ancak bundan sonra da tekrar bunu işlemeye devam etmemiz lazım.
“AMERİKA FIRAT’IN DOĞUSUNU TERK ETMEK DURUMUNDA”
Suriye’de beşinci harekât an problemiyken gerçekleştirdiğiniz Üçlü Dorukta PKK’ya karşı yapılacak operasyon İran ve Rusya ortasında nasıl yankı buldu? Saha yansıması nasıl olacak? Ayrıyeten alanda teröristleri destekleyen, besleyen bir Amerika Birleşik Devletleri faktörü biliyoruz. Ayrıyeten bu iki ülke de Washington idaresiyle problemli ilgilere sahip. Burada Moskova ve Tahran’ın tavır değişikliği gözlenir mi? Amerika Birleşik Devletleri ile Tahran ve Moskova’nın problemli alakaları varken bunun Suriye’deki operasyona yansıması bu tepe sonrası nasıl gerçekleşecek? Rastgele bir değişiklik yaşanır mı sizce?
Şimdi burada rastgele bir değişikliğin olup olmadığı hesabına girecek olursak o vakit zati Astana sürecinin hiçbir manası kalmaz. Astana süreci niye var? Suriye’nin toprak bütünlüğü noktasında Türkiye’nin rastgele bir sıkıntısı yok. Biz bu türlü bir tasarrufun içerisinde değiliz. Lakin bizim burada huduttan 30 kilometre alan için belirttiğimiz bir konu var. Zira buralardan bizim sonlarımıza daima taarruzlar oluyor. Bizim burada askerlerimiz şehit oldu, insanlarımız öldürüldü. Yalnızca Türk vatandaşı olarak değil, İdlib’de ve öteki bölgelerde sivil beşerler öldürüldü. Bütün bunları bizim dünyayla paylaşmamız, bunları anlatmamız lazım. Amerika şu anda bir sefer Fırat’ın doğusunu terk etmek durumunda. Astana sürecinden çıkan tespit bu. Diyorlar ki, Fırat’ın doğusundan Amerika askerini çeksin. Artık buradan çıkacak bir sonuç Türkiye’nin de beklentisidir. Zira oradaki terör örgütlerini besleyen Amerika. Amerika terör örgütlerini beslediğine nazaran, biz de bu terör örgütleriyle çaba ettiğimize nazaran, oradan çekildiği anda yahut bu terör örgütlerini beslemediği takdirde bizim işimiz kolaylaşacaktır.
“GERİ DÖNÜŞÜ 1 MİLYONUN ÜZERİNE ÇIKARIRIZ”
İran-Türkiye hududu bilhassa Afganistan’dan gelen kaçak göçmenlerle ilgili olarak sık sık gündeme geliyor. Bu bahiste değerli sayıda insan kaçakçılığı var. İran’ın insan kaçakçılığıyla uğraş konusunda Türkiye’ye kâfi takviyesi verdiğini düşünüyor musunuz? Bir de TBMM’nin göç ve ahenk konusunda bir araştırması var. Bu araştırmada İran güvenlik güçlerinin insan kaçakçılıklarına dayanak verdiğine dair sözler yer alıyordu. Görüşmelerinizde bu bahis hiç gündeme geldi mi?
Geldi. Ancak şunu bir sefer bilelim ki Afganistan’dan gelen mülteciler konusunda İran’ın önemli külfeti var. Sayın Reisi bunları açık net anlattı. Olağan kolay değil. Kamp noktasında hazırlıkları var mı yok mu diye baktığımızda yok. Yani biz şu anda mesela Suriye’nin kuzeyinde briket konutlar yapıyoruz. Bizim bu yaptığımız briket konutlarla de gayemiz en az 1 milyon Suriyeli mülteciyi tekrar kendi topraklarına geri döndürmek. Şu an prestijiyle da konut sayıları her geçen gün artıyor ve bunu STK’larla daima birlikte yapıyoruz. Ancak bunu bilhassa söylüyorum; ne Avrupa Birliğinden ne şuradan ne buradan en ufak bir dayanak alarak değil, bizim kendi sivil toplum kuruluşlarımızla birlikte yapıyoruz. AFAD’ın koordinesinde bunu sürdürüyoruz. Maksadımız de inşallah burada 250 bin konut yaparsak, biz cebren değil, istekli olarak geri dönüşü inşallah 1 milyonun üzerine çıkarırız. Ve o ucube çadırlar içerisinde yağmurda, çamurda anne babaları, çoluk çocukları inşallah berbat koşullarda görmeyiz.
“BAĞLAYICI BİR ŞART DEĞİL”
Benim sorum Amerika Birleşik Devletleri ve F16 satışı üzerine olacak. Satılacak olan uçakların Yunanistan kuralına bağlanması tarafında bir karar çıktı. An prestijiyle gelinen noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Biz tabi Sayın Biden ile bu hususları görüştüğümüzde Biden, bize bu türlü bir Yunanistan kuralı filan koymadı. Tam bilakis, uzunca yaptığımız görüşmede NATO üyesi ülkeler olarak herhalde birbirimizin hukukunu korumalıyız diye konuştuk. Kendisi de F16’lar konusunda “Ben elimden gelen bütün uğraşı göstereceğim” dedi. Maalesef şu anda Temsilciler Meclisinde az da olsa bu işe muhalefet edenler var. Mevcut gelişmelere baktığımızda aslında bu türlü bir şart sıkıntısı bana nazaran bizi bağlayıcı bir şart değil. Kâfi ki onlar F16’larla ilgili bizim teklifimize evet desinler, bize sıfır F16’ları versinler. Esasen elimizdekilerin bakım tamirini biz şu anda yapabilecek güçteyiz. O hususta rastgele bir düşüncemiz yok. Ancak doğal ki yedek modül noktasında birtakım taleplerimiz var. Bunları da yerine getirmeye karar verdiler. Bir de Amerika’da Kasım ayında orta seçimler var. Onlar da kıymetli. Kasım orta seçimleri ne getirir ne götürür bunları da göreceğiz. Orada cumhuriyetçilerin senatoda daha ağır basacağı, Temsilciler Meclisinde de tekrar yükü ele geçireceği istikametinde bilgiler geliyor.
“BİZE FARKLI TEKLİFLERİ OLDU”
İki kesimli sorum var. Öncelikli olarak Rusya Devlet Lideri Putin’le yaptığınız görüşmede Türkiye’nin Ukrayna savaşı konusunda arabuluculuk teşebbüsleri hangi çerçevede ele alındı? Bu mevzuda sizden bir talep, yeniden Moskova’nın bu bahiste Ankara’dan beklentileri artık bilhassa bu devirde ne istikamette?
Şu an prestijiyle Sayın Putin’in bizim uğraşlarımız noktasındaki bakışı olumlu. Bundan ötürü hatta şükranlarını bildiriyor. Bize çok çok farklı kimi teklifleri oldu. Biz inşallah burada doğal gaz konusunda, Akkuyu probleminde ve öbür bahislerde şu anda dayanışmamızı motamot sürdürüyoruz, sürdüreceğiz.
“GÖRÜŞME OLUMLU GEÇTİ”
İkinci sorum da Azerbaycan konusu… Ermenistan’la diplomatik açılım sürecine bağlı olarak Azerbaycan’ın bölgedeki taleplerine ait bilhassa Zengezur koridoru konusu var. Mayıs ayında bir muahede var. Bu mutabakatın yürürlüğe girmesini bekliyoruz fakat Rusya’nın dayanağı ve teşviki hangi seviyede? Rusya ile bu mevzuyu görüştünüz mü? Bu bahiste Bakü’nün, Azerbaycan’ın talepleri sizce ne vakit somut karşılık bulacak?
Sayın Putin’in galiba evvelki gün Sayın İlham Aliyev’le görüşmesi oldu. Hatta bana “Size İlham Aliyev’in de selamını getiriyorum” dedi. Aliyev’le görüşmesinde “Erdoğan’la da görüşeceğim” deyince Aliyev’in “benim de selamlarımı iletin” dediğini aktardı. Oradaki gelişmelerle ilgili ben İlham Bey’le de daha yeni görüştüm. Yaptığımız görüşmede de İlham Beyefendi “olumlu istikamette yürüyor” dedi. Biliyorsunuz Avrupa Birliği Kurulu Lideri Michel ve Paşinyan’la birlikte üçlü bir ortaya geldiler. O görüşme de yeniden İlham Bey’in tabiriyle olumlu geçti. O görüşmeden sonra biz İlham Bey’le ayrıyeten bir daha görüşmüştük. Aldığım bilgilere nazaran istikamet üzere gidiliyor ve yakında da inşallah o bölgeyi kapsayacak havalimanın da açılışı yapılacak.
“ŞARTLARIMIZI ÇOK AÇIK SÖYLEDİK”
İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği konusunda kurallı bir durum olduğunu belirtmiştiniz. Dün, yine kuralları yerine getirmek için gerekli adımları atmamaları halinde sürecin dondurulacağını belirttiniz. Hangi durumlarda dondurma sürecinin gerçekleşmesi bekleniyor?
Biz Finlandiya’ya da İsveç’e de NATO Genel Sekreteri’nin de yer aldığı masada kurallarımızı çok açık net söyledik. Zımnî, gizli rastgele bir şey yok. Koşulumuz bu ülkelerin terör örgütlerinin faaliyet ve şovlarını sonlandırması, ellerindeki teröristleri iade etmesi… Biliyorsunuz PKK/PYD/YPG ve FETÖ’yü terör örgütü olarak burada kayıtlara girdik. Bunları vereceksiniz dedik. Parlamentolarına varıncaya kadar bu terör örgütünü bunlar besliyorlar. Adeta kuluçka yuvası üzere. Bu türlü bir durum var. Artık bunlar bize verdikleri kelamı yerine getirmedikleri takdirde bizim de bu işe olumlu bakmamız mümkün değil. Öteki taraftan sağ olsun bizim muhalefet aslında elimizden bütün gereçleri çabucak kapıveriyor! Onlar dediler ki zati biz bu işe fırsat vermeyiz. Bir kere Yunanistan’ın tekrar NATO’ya girmesinin önünü siz açtınız. Adamlar çıkmıştı, siz tekrar soktunuz içeri. Bunları halkımıza, hele gele gençlerimize anlatmamız lazım. Şu anda maalesef terör noktasında çabucak hemen İskandinav ülkelerinin tamamı bu işin kuluçkası. Norveç de bu türlü. Her ne kadar şu anda Sayın Genel Sekreter oralı olsa da ancak maalesef onlar da o denli. En ilerisi Almanya, orada da o denli. Fransa, Hollanda, İskandinav ülkeleri, İngiltere, İtalya o denli. Hepsinde durum bu. Batı’nın şu anda bu mevzuda konuşacak aslında ne mecali ne hakkı var.
Ukrayna’da savaş devam ediyor. Sizin de diplomasi trafiğiniz devam ediyor. Evvel barış diplomasisiyle başlamıştı, artık besin konusuna yönelik diplomasi yürütüyorsunuz. Barış diplomasisinde tarafları İstanbul’da buluşturmuştunuz. Sizin öncülüğünüzde bir ortaya gelmişlerdi. Besin konusunda da sizin öncülüğünüzde İstanbul’da dörtlü tepe yapıldı. BM, burada sizin, Türkiye’nin rolünü çok destekliyor. Bir uzlaşıya da varıldığı açıkladı ancak imza etabının bu hafta olacağı söylenmişti. Bu hususta imzalar ne vakit atılacak, süreç ve sistem nasıl işleyecek. Türkiye’nin bu sistemdeki rolü ne olacak?
Şu anda bizim rolümüz, mesken sahibiyiz. Konut sahibi sıfatıyla bir arabuluculuğumuz var. Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden ihracı konusunda uzun müddettir ağır çalışma içerisindeyiz. Bu mevzuyu Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy’le müteaddit defalar görüştüm. Dışişleri ve Ulusal Savunma Bakanlıklarımız da kendi muhatapları nezdinde görüşmeler yürüttü. Sonuçta geçen hafta İstanbul’da yapılan teknik toplantıda BM planı çerçevesinde sürecin ana çizgileri üzerinde bir mutabakat oluştu. Artık bu hafta bu mutabakatı yazılı bir metne bağlamak istiyoruz. Önümüzdeki günlerde de planın uygulamaya başlamasını temenni ediyoruz. Süreç İstanbul’da kurulacak bir uyum merkezinden yürütülecek. Burada ülkemizin yanı sıra, Rusya, Ukrayna ve BM’den yetkililer bulunacak. İlgili tüm tarafların inancını haiz olan ülkemiz, kurumlararası bir yaklaşımla sürecin sağlıklı halde yürütülmesi için gerekli eşgüdümü yapacak. Global besin güvenliği bakımından kritik kıymet arz eden bu hassas süreci nihayete erdirmek için ağır çabalarımız devam ediyor.
“BİZDE BU TÜRLÜ MUHALEFET YOK”
Son kabine toplantısından sonra Türkiye’nin istisnai bir süreçten geçtiğini belirttiniz. Örnekler de verdiniz. Seyahat sürecinden başladınız, 17-25 Aralık kumpasına değindiniz. 15 Temmuz’la ilgili, fiyat kumpaslarıyla ilgili örnekler verdiniz. Lakin bütün bu süreçlerde devletin izlediği siyasetin daima karşısında durdu muhalefet. Örneğin, Seyahat sürecinde CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu “Alınlarından öpüyorum” dedi. Ya da 17-25 Aralık sürecinde küme toplantısında yasa dışı tape’leri dinletti. En son 15 Temmuz’a geldiğimizde 15 Temmuz anmalarının yasaklanması dahi söyleniyor birtakım etraflarda. Bütün bu istisnai süreçlerde muhalefetin daima devletin izlediği siyasetin karşısında durmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Görevleri o. Onların bizim ak dediğimize ak demesi mümkün mü? Onların misyonu kara demek. Türkiye’nin en büyük talihsizliği, demokrasinin gereği olan bir muhalefete sahip olmadığıdır. Bizde bu türlü bir muhalefet yok. Batı ülkelerinde, birtakım yerlerde muhalefet tekrar bizdeki üzeredir lakin birçoğunda gelirler iktidarlarını desteklerler. Lakin bizde bu türlü bir şey yok. Palavra üzerine heyeti bir siyaset anlayışı var. Ana muhalefette de o denli, yavru muhalefette de o denli, masanın altındakinde de o denli. Hepsinin şu andaki yapısı bu. Onlar karşımızda ancak milletimiz bizim yanımızda. Cumartesi günü Kayseri’deyim. Toplu açılışlar yapacağım. Kayseri’de caddeler, meydanlar aslında gereken yanıtı gerekenlere verecektir. Birebir gün yeniden Kayseri’de büyük bir fabrikada çalışanlarla toplantım olacak. Durmuyoruz, çalışıyoruz. En son Bay Kemal’in KYK ile ilgili söylediklerini duydunuz. Ondan sonra da ben söyledim yaptı noktasına geldi. Daima o denli oldu zaten! O söyledi ben de yaptım! (gülüşmeler)
“ONLARIN YAPMASI GEREKTİĞİ HALDE YAPMADIKLARI İŞİ DE BİZ YAPIYORUZ”
Son devirde bu türlü bir işleyiş var. Sorun Mart ayında Hazine ve Maliye Bakanlığı bir açıklama yaptı Şanlıurfa’da; çiftçiye güneş gücü üzerinden elektrik uygun şartlarda sağlanacak diye. Gerisinden muhalefet başkanının bu türlü bir açıklaması oluyor. İşte bu KYK olayında tekrar birebiri oldu. Bu türlü birkaç örnek daha var. En son KYK olayına “Teşekkürler Kılıçdaroğlu” diye toplumsal medyada bir başlık açıldı ancak “Teşekkürler Erdoğan” başlığı onu geçti. Siz bunu nasıl yorumluyorsunuz. Muhalefet sizin projenizi mi sahipleniyor? Sahiden onlar söylüyor üzere bir durum mu kelam konusu? Daha evvel siyasette çok örneğine rastlanılmayan bir durum. Artık mesela EYT konusunda da muhalefette bu türlü bir hazırlık olduğunu görüyoruz muhalefette.
Onlara gelmeden şunu bir düşünelim. Bu arkadaşların elinde 14 tane büyükşehir var mı? Pekala, bu büyükşehirlerde sanki yatırım noktasında çeşme musluğu değiştirmekten öbür bir özellikleri var mı? Geçelim… Kağıthane’de, Silahtarağa’da bunlar ne yaptılar? Temel atma değil temel atmama adımını gerçekleştirdiler. Bu da herhalde siyasetin tarihine çok değişik bir adım olarak geçmiştir. Bir insan temel atar övünür. Onu da geçiyorum. İstanbul Büyükşehir Belediyesi bizim arkadaşlarda olduğu devirde metro tünelleri açıldı. Bunlar geldi, Sancaktepe’de metroyu doldurdular. Bütün hafriyatı oraya dökerek bunu doldurdular. Ben doğal Bay Kemal’e soruyorum; bunun, siyaseti geç, insanlıkla bağdaşır yanı var mı? Buraya yapılmış olan bir masraf var. Sen artık geliyorsun burayı hafriyatla dolduruyorsun, üzerine adeta petrol kuyularına beton döker üzere betonu döküyorsun ve buradaki vatandaşı, kendisine gelecek metrodan maalesef yoksun ediyorsun. Onu da geç; bir yerde de bir tane şöyle köprü yapın da köprünüzle övünelim. Hiçbir adımları yok. Şu anda Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osman Gazi Köprüsü, Nissibi Köprüsü, öbür tarafta Cumhuriyet tarihinde değil dünya tarihinde birinci üçe giren Çanakkale’deki köprüyü hiçbir şeyle mukayese ettirmem. Ulaştırma Bakanlığı sayıları verdi geçen gün. Sayıların hepsi harika. Kimse bu derece sayıların gerçekleşeceğine ihtimal vermiyordu. Lakin artık bunların hepsi halloldu. Bu yollar bu türlü gerçekleşirken sen İzmir milletvekilisin, İzmir milletvekili olarak İzmir’in büyükşehiri de sende. Bir yağmur olduğunda İzmir’i sel alıp gidiyor. İlçe belediye liderleri hakeza o denli. Biz ise işimize devam ediyoruz, yollarımızı yapıyoruz, onların yapması gerektiği halde yapmadıkları işi de biz yapıyoruz. Mesela Başakşehir’deki o dev hastanemizin yolu için belediye olarak merhum Kadir Bey’den sonra Mevlüt Bey’le de o işin üretim kararını vermiştik ancak maalesef belediyede yetki beyefendiye geçince bu işi yapmayacağını söyledi. O denli de olunca ben de bu kere Ulaştırma Bakanıma talimatı verdim. “Hemen buranın yolunu, her şeyini sen yapacaksın. İnşallah bu hastanemize de tekrar Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığımızın bir yapıtı olarak bu yolu, ulaşımı sağlamış olalım” dedik. Birçok yerde buna benzeri kasvetleri yaşıyoruz. Bunları bir sormak lazım. Bu kadar belediyen var, mesela Muğla Belediyesi bunlarda, her yer yangın; nerede senin itfaiyen arkadaş? Yok. Biz, Tarım ve Orman ile Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı daima bir arada yüklendik ve hamdolsun 4-5 gün içinde edinilen deneyimlerle de söndürüldü. Ben kendim dahi gittim, baktım. Bakıyorsun İstanbul’da bir kasvet oluyor, adam Fethiye’de, şurada, burada. Öbürü bir öteki yerde. Ya nerede olursan ol lakin bu türlü bir felaket olduğu vakit sen oranın sorumlususun, atlayacaksın geleceksin. Ben de yaptım bu belediye başkanlığını. En ufak bir şey olduğunda nerede olursam olayım çabucak atlar, İstanbul’a döner gelirdim. Şu anda bile o denli.
Mesela burada Sayın Putin’le de amfibik uçaklar konusunu da görüştük. “Arkadaşlar görüşmelerini yapsınlar, biz de elimizde olanlardan olur, üreteceklerimizden olur tekrar bu işe adımı atalım” dedi. Hamdolsun bu süreçte elimizdeki yangın söndürme uçakları, helikopterler, arazözler noktasında Orman Bakanlığımız güçlü. Her şeyden evvel itfaiye erlerimiz güçlü. Jandarmamız da bu işlerin içine giriyor.Tabii bu yangınlar yalnızca bizde değil. İspanya’da 3 bin 500 hektar arazi kül oldu. Portekiz’de 950 hektar arazi kül oldu. Bu sıcaklar her yerde. Bütün bunlara karşın biz önlemimizi alacağız, üç tarafı denizlerle kaplı olan bu ülkede her ne kadar helikopterlerimiz varsa da bunun yanında amfibik uçaklarımızı daha da artıracağız. Bunlarla birlikte inşallah bu işlerin hakkından gelip önlemimizi alacağız. Mesela artık söndürme soğutmanın en uzunu 4-5 gün sürdü. Demek ki önlemlerimiz yerinde olduktan sonra, sağ olsun elemanlarımız, itfaiyecilerimiz, ormancılarımız çok yeterli çalışarak badireleri atlattık. Allah onlardan razı olsun.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran ziyareti dönüşünde ortalarında Milliyet gazetesi müellifi Zafer Şahin’in de bulunduğu gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları şöyle:
İran Cumhurbaşkanı Sayın Reisi’nin davetine icabetle Tahran’a gerçekleştirdiğimiz resmi ziyareti hamdolsun muvaffakiyetle tamamladık. Ziyaretimin birinci kısmında kıymetli kardeşim Reisi’yle verimli görüşmeler yaptık. Türkiye-İran Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulu Yedinci Toplantısına birlikte başkanlık ettik. Ülkelerimiz ortasında siyasi, askeri, ekonomik, ticari, kültürel bahislerde atacağımız adımları, bundan sonraki süreci nasıl geliştireceğimizi konuştuk. Malum bizim ekonomik alanda Ahmedinejad periyodunda 30 milyar dolarlık bir maksadımız vardı. Şu anda 7,5 milyar dolarlık bir noktadayız. Ancak bundan sonraki süreçte tırmanış devam edecek. Olağan ticaret, ulaştırma, gümrük, güç, turizm, sanayi, gençlik ve spor üzere alanlarda iş birliğimizi geliştirmeye yönelik ortak iradeye sahip olduğumuzu bir defa daha gördük. Temaslarımızda ayrıyeten, bölgesel ve memleketler arası sıkıntılar hakkında fikir teatisinde bulunduk. Heyetimde yer alan bakanlarımız mevkidaşlarıyla çeşitli alanlarda iş birliği bahislerini ele aldılar. Bağlantılarımızın türel altyapısını daha da güçlendirecek toplam 8 muahede imzaladık. Ayrıyeten terör örgütleriyle ortak gayret ve hudut güvenliği üzere hususları detaylı bir formda ele aldık. Bu vesileyle bölgemizde yaşanan gelişmeler hakkında kapsamlı görüş alışverişinde bulunduk.
Ayrıca Dini Başkan Ayetullah Ali Hamaney’le de bir görüşme gerçekleştirdim. Bu görüşmede Sayın Cumhurbaşkanı da beraberdi. Bizim arkadaşlarımızdan da kimileri vardı. Onlarla birlikte bu görüşmeyi yaptık. İran Cumhurbaşkanı Sayın Reisi’nin davetine icabetle Tahran’a gerçekleştirdiğimiz resmi ziyareti hamdolsun muvaffakiyetle tamamladık. Ziyaretimin birinci kısmında kıymetli kardeşim Reisi’yle verimli görüşmeler yaptık. Türkiye-İran Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulu Yedinci Toplantısına birlikte başkanlık ettik. Ülkelerimiz ortasında siyasi, askeri, ekonomik, ticari, kültürel mevzularda atacağımız adımları, bundan sonraki süreci nasıl geliştireceğimizi konuştuk. Malum bizim ekonomik alanda Ahmedinejad periyodunda 30 milyar dolarlık bir amacımız vardı. Şu anda 7,5 milyar dolarlık bir noktadayız. Lakin bundan sonraki süreçte tırmanış devam edecek. Alışılmış ticaret, ulaştırma, gümrük, güç, turizm, sanayi, gençlik ve spor üzere alanlarda iş birliğimizi geliştirmeye yönelik ortak iradeye sahip olduğumuzu bir defa daha gördük. Temaslarımızda ayrıyeten, bölgesel ve milletlerarası sıkıntılar hakkında fikir teatisinde bulunduk.
8 MUAHEDE İMZALADIK
Heyetimde yer alan bakanlarımız mevkidaşlarıyla çeşitli alanlarda iş birliği bahislerini ele aldılar. Bağlantılarımızın tüzel altyapısını daha da güçlendirecek toplam 8 mutabakat imzaladık. Ayrıyeten terör örgütleriyle ortak çaba ve hudut güvenliği üzere hususları detaylı bir halde ele aldık. Bu vesileyle bölgemizde yaşanan gelişmeler hakkında kapsamlı görüş alışverişinde bulunduk. Ayrıyeten Dini Başkan Ayetullah Ali Hamaney’le de bir görüşme gerçekleştirdim. Bu görüşmede Sayın Cumhurbaşkanı da beraberdi. Bizim arkadaşlarımızdan da kimileri vardı. Onlarla birlikte bu görüşmeyi yaptık.Ziyaretimin ikinci kısmında Sayın Reisi ve Sayın Putin’in iştirakiyle Astana formatında Üçlü Tepemizi gerçekleştirdik. Suriye’deki aktüel gelişmelere ait fikir alışverişinde bulunduk. Astana garantörleri olarak, ihtilafın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2254 Sayılı Kararı temelinde tahlile kavuşturulmasına yönelik mutabakatımızı teyit ettik. Siyasi sürecin faal bir biçimde sürdürülmesine dair beklentimizin altını ortaklarımızla birlikte yine çizdik. Terörle çaba, insani yardımların kesintisiz bir biçimde sürdürülmesi ve Suriyelilerin ülkelerine inançlı ve istekli geri dönüşleri mevzularındaki tavrımızı tekrar vurguladık. Bu mevzularda Astana ortaklarımızla iş birliği halinde çalışma konusunda anlayış birliğine vardık. Ayrıyeten, Rusya Federasyonu Devlet Lideri Sayın Putin’le kapsamlı ve verimli bir ikili görüşme de gerçekleştirdik. İran’da gerek ikili seviyede gerek Astana formatında yaptığımız görüşmelerin hayırlara vesile olmasını diliyorum. Bu vesileyle, samimi mesken sahipliğinden ötürü Sayın Reisi’nin şahsında tüm İranlı kardeşlerime şükranlarımı sunuyorum.
SORU – CEVAP
“TERÖR ÖRGÜTÜ PETROL KUYULARINI SÖMÜRÜYOR”
Türkiye’nin Suriye’deki dertlerine dair konumuna İran’ı mı yoksa Rusya’yı mı daha yakın buldunuz? Bu ortada Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaştan sonra Rusya’nın Suriye konusundaki siyasetinde, durumunda bir değişiklik olduğu istikametinde bir kanaatiniz oldu mu görüşmelerde?
Astana süreciyle alakalı olarak İran ve Rusya ile başladığımız nokta ne ise ben bugün de Sayın Putin’i birebir noktada gördüm, tıpkı değerlendirmeleri yapıyor gördüm. İran tarafında doğal daha evvel Hasan Manevî vardı, artık ise İbrahim Reisi var. İster istemez birtakım değişiklikler oluyor desek de İran üzere bir devlet, bu tıp kanılarını o denli kısa vadede değiştirmez. Tıpkı halde Rusya’da zati Putin işin başındaydı, yeniden işin başında. Bizde de birebir biçimde, Erdoğan Türkiye Cumhuriyeti’nin başındaydı, yeniden başında. Üçlü Tepe sonrası ortak basın toplantısında da görmüşsünüzdür, üçümüzün de fikirleri herhalde tıpkı değildi. Farklı niyetler ortaya koyduğumuz çok açık net ortadaydı. Birtakım yerlerde farklılıklar olsa bile terörle uğraş konusunda bir kez bir birliktelik var. Terörle ilgili hususta da PKK/PYD/YPG terör örgütlerine karşı ister istemez birleşiyoruz. Kaldı ki aslında bu rejime de en çok ziyanı veren sorun. Şu anda terör örgütü, Fırat’ın doğusunda bilhassa petrol kuyularını emiyor, sömürüyor; ondan sonra rejime de satıyor. Bu türlü bir durum var. Artık baktığımızda, Amerika evvelki liderler periyodu de dahil buradaki terör örgütlerine önemli manada binlerce tır silah, mühimmat, araç gereç taşıdı. Bu hala devam ediyor. Hatta koalisyon güçleri de tekrar tıpkı formda bu takviyelerini sürdürüyorlar. Yaptığımız görüşmelerde Sayın Biden’a da söyledik. Dedik ki “Bakın, çok tırları buraya siz gönderiyorsunuz. Buradaki bütün terör örgütlerine bu takviyeleri siz veriyorsunuz. Ondan sonra da terörle çabada beraberiz, NATO’da beraberiz diyorsunuz.” Nasıl beraberiz? Bunları daima işlemek durumundayız.
“TÜRK ORDUSUNU ALDATIR MIYIZ DİYE DÜŞÜNÜYORLAR, BUNU YEMEZLER”
Terör varlığına dikkat çektiniz. Suriye’nin kuzeyine yönelik de bir operasyon beklentisi var bir müddettir. Operasyona ait son durum nedir? Bugün iki önderle de görüştünüz. Onların tavırları sanki bugün masaya geldi mi? Bir de çok uzun bir mühlet sonra o bölgedeki teröristlerin bulunduğu noktada rejimin bayrağının asıldığını gördük. Bunu nasıl değerlendirirsiniz?
Yeni bir harekât konusu ulusal güvenlik kaygılarımız giderilmediği sürece gündemimizde yer almaya devam edecek. Başka taraftan bakıyorsunuz Amerika’nın oradaki elemanları terör örgütü mensuplarına eğitim yaptırıyor. Bu eğitim esnasında rejimin bayrağını da orada bunlar dalgalandırıyorlar. Niye? Güya aldatacak ya… Aldatabilirse… Yaptıkları iş, orada Türk askerine karşı bir terörist aksiyona girmek. Burada da kalkıp rejimin bayrağını orada dalgalandırmakla sanki Türk ordusunu aldatır mıyız diye düşünüyorlar. Bunu yemezler. Şu anda doğal gerek Fırat’ın doğusu gerek İdlib gerek Afrin, bütün buralardaki gelişmelerde biz hassasiyetimizi sürdürüyoruz. Başından itibaren de konuştuğumuz şey şu; huduttan 30 kilometre güneye kadar, buralardaki terör örgütleriyle çabamızda Rusya’nın da İran’ın da bizim yanımızda olmasını istiyoruz. Burada bize gerekli takviyesi vermelidirler. Bunu burada gerek Sayın Putin’e gerek Sayın Reisi’ye de tekrar tabir ettik. Her ikisi de aslında yaptıkları açıklamalarda bu mevzulara vurgu yaptılar. O denli zannediyorum ki PKK/YPG/PYD mevzularında başka düşünmüyoruz. Ancak bundan sonra da tekrar bunu işlemeye devam etmemiz lazım.
“AMERİKA FIRAT’IN DOĞUSUNU TERK ETMEK DURUMUNDA”
Suriye’de beşinci harekât an problemiyken gerçekleştirdiğiniz Üçlü Dorukta PKK’ya karşı yapılacak operasyon İran ve Rusya ortasında nasıl yankı buldu? Saha yansıması nasıl olacak? Ayrıyeten alanda teröristleri destekleyen, besleyen bir Amerika Birleşik Devletleri faktörü biliyoruz. Ayrıyeten bu iki ülke de Washington idaresiyle problemli ilgilere sahip. Burada Moskova ve Tahran’ın tavır değişikliği gözlenir mi? Amerika Birleşik Devletleri ile Tahran ve Moskova’nın problemli alakaları varken bunun Suriye’deki operasyona yansıması bu tepe sonrası nasıl gerçekleşecek? Rastgele bir değişiklik yaşanır mı sizce?
Şimdi burada rastgele bir değişikliğin olup olmadığı hesabına girecek olursak o vakit zati Astana sürecinin hiçbir manası kalmaz. Astana süreci niye var? Suriye’nin toprak bütünlüğü noktasında Türkiye’nin rastgele bir sıkıntısı yok. Biz bu türlü bir tasarrufun içerisinde değiliz. Lakin bizim burada huduttan 30 kilometre alan için belirttiğimiz bir konu var. Zira buralardan bizim sonlarımıza daima taarruzlar oluyor. Bizim burada askerlerimiz şehit oldu, insanlarımız öldürüldü. Yalnızca Türk vatandaşı olarak değil, İdlib’de ve öteki bölgelerde sivil beşerler öldürüldü. Bütün bunları bizim dünyayla paylaşmamız, bunları anlatmamız lazım. Amerika şu anda bir sefer Fırat’ın doğusunu terk etmek durumunda. Astana sürecinden çıkan tespit bu. Diyorlar ki, Fırat’ın doğusundan Amerika askerini çeksin. Artık buradan çıkacak bir sonuç Türkiye’nin de beklentisidir. Zira oradaki terör örgütlerini besleyen Amerika. Amerika terör örgütlerini beslediğine nazaran, biz de bu terör örgütleriyle çaba ettiğimize nazaran, oradan çekildiği anda yahut bu terör örgütlerini beslemediği takdirde bizim işimiz kolaylaşacaktır.
“GERİ DÖNÜŞÜ 1 MİLYONUN ÜZERİNE ÇIKARIRIZ”
İran-Türkiye hududu bilhassa Afganistan’dan gelen kaçak göçmenlerle ilgili olarak sık sık gündeme geliyor. Bu bahiste değerli sayıda insan kaçakçılığı var. İran’ın insan kaçakçılığıyla uğraş konusunda Türkiye’ye kâfi takviyesi verdiğini düşünüyor musunuz? Bir de TBMM’nin göç ve ahenk konusunda bir araştırması var. Bu araştırmada İran güvenlik güçlerinin insan kaçakçılıklarına dayanak verdiğine dair sözler yer alıyordu. Görüşmelerinizde bu bahis hiç gündeme geldi mi?
Geldi. Ancak şunu bir sefer bilelim ki Afganistan’dan gelen mülteciler konusunda İran’ın önemli külfeti var. Sayın Reisi bunları açık net anlattı. Olağan kolay değil. Kamp noktasında hazırlıkları var mı yok mu diye baktığımızda yok. Yani biz şu anda mesela Suriye’nin kuzeyinde briket konutlar yapıyoruz. Bizim bu yaptığımız briket konutlarla de gayemiz en az 1 milyon Suriyeli mülteciyi tekrar kendi topraklarına geri döndürmek. Şu an prestijiyle da konut sayıları her geçen gün artıyor ve bunu STK’larla daima birlikte yapıyoruz. Ancak bunu bilhassa söylüyorum; ne Avrupa Birliğinden ne şuradan ne buradan en ufak bir dayanak alarak değil, bizim kendi sivil toplum kuruluşlarımızla birlikte yapıyoruz. AFAD’ın koordinesinde bunu sürdürüyoruz. Maksadımız de inşallah burada 250 bin konut yaparsak, biz cebren değil, istekli olarak geri dönüşü inşallah 1 milyonun üzerine çıkarırız. Ve o ucube çadırlar içerisinde yağmurda, çamurda anne babaları, çoluk çocukları inşallah berbat koşullarda görmeyiz.
“BAĞLAYICI BİR ŞART DEĞİL”
Benim sorum Amerika Birleşik Devletleri ve F16 satışı üzerine olacak. Satılacak olan uçakların Yunanistan kuralına bağlanması tarafında bir karar çıktı. An prestijiyle gelinen noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Biz tabi Sayın Biden ile bu hususları görüştüğümüzde Biden, bize bu türlü bir Yunanistan kuralı filan koymadı. Tam bilakis, uzunca yaptığımız görüşmede NATO üyesi ülkeler olarak herhalde birbirimizin hukukunu korumalıyız diye konuştuk. Kendisi de F16’lar konusunda “Ben elimden gelen bütün uğraşı göstereceğim” dedi. Maalesef şu anda Temsilciler Meclisinde az da olsa bu işe muhalefet edenler var. Mevcut gelişmelere baktığımızda aslında bu türlü bir şart sıkıntısı bana nazaran bizi bağlayıcı bir şart değil. Kâfi ki onlar F16’larla ilgili bizim teklifimize evet desinler, bize sıfır F16’ları versinler. Esasen elimizdekilerin bakım tamirini biz şu anda yapabilecek güçteyiz. O hususta rastgele bir düşüncemiz yok. Ancak doğal ki yedek modül noktasında birtakım taleplerimiz var. Bunları da yerine getirmeye karar verdiler. Bir de Amerika’da Kasım ayında orta seçimler var. Onlar da kıymetli. Kasım orta seçimleri ne getirir ne götürür bunları da göreceğiz. Orada cumhuriyetçilerin senatoda daha ağır basacağı, Temsilciler Meclisinde de tekrar yükü ele geçireceği istikametinde bilgiler geliyor.
“BİZE FARKLI TEKLİFLERİ OLDU”
İki kesimli sorum var. Öncelikli olarak Rusya Devlet Lideri Putin’le yaptığınız görüşmede Türkiye’nin Ukrayna savaşı konusunda arabuluculuk teşebbüsleri hangi çerçevede ele alındı? Bu mevzuda sizden bir talep, yeniden Moskova’nın bu bahiste Ankara’dan beklentileri artık bilhassa bu devirde ne istikamette?
Şu an prestijiyle Sayın Putin’in bizim uğraşlarımız noktasındaki bakışı olumlu. Bundan ötürü hatta şükranlarını bildiriyor. Bize çok çok farklı kimi teklifleri oldu. Biz inşallah burada doğal gaz konusunda, Akkuyu probleminde ve öbür bahislerde şu anda dayanışmamızı motamot sürdürüyoruz, sürdüreceğiz.
“GÖRÜŞME OLUMLU GEÇTİ”
İkinci sorum da Azerbaycan konusu… Ermenistan’la diplomatik açılım sürecine bağlı olarak Azerbaycan’ın bölgedeki taleplerine ait bilhassa Zengezur koridoru konusu var. Mayıs ayında bir muahede var. Bu mutabakatın yürürlüğe girmesini bekliyoruz fakat Rusya’nın dayanağı ve teşviki hangi seviyede? Rusya ile bu mevzuyu görüştünüz mü? Bu bahiste Bakü’nün, Azerbaycan’ın talepleri sizce ne vakit somut karşılık bulacak?
Sayın Putin’in galiba evvelki gün Sayın İlham Aliyev’le görüşmesi oldu. Hatta bana “Size İlham Aliyev’in de selamını getiriyorum” dedi. Aliyev’le görüşmesinde “Erdoğan’la da görüşeceğim” deyince Aliyev’in “benim de selamlarımı iletin” dediğini aktardı. Oradaki gelişmelerle ilgili ben İlham Bey’le de daha yeni görüştüm. Yaptığımız görüşmede de İlham Beyefendi “olumlu istikamette yürüyor” dedi. Biliyorsunuz Avrupa Birliği Kurulu Lideri Michel ve Paşinyan’la birlikte üçlü bir ortaya geldiler. O görüşme de yeniden İlham Bey’in tabiriyle olumlu geçti. O görüşmeden sonra biz İlham Bey’le ayrıyeten bir daha görüşmüştük. Aldığım bilgilere nazaran istikamet üzere gidiliyor ve yakında da inşallah o bölgeyi kapsayacak havalimanın da açılışı yapılacak.
“ŞARTLARIMIZI ÇOK AÇIK SÖYLEDİK”
İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği konusunda kurallı bir durum olduğunu belirtmiştiniz. Dün, yine kuralları yerine getirmek için gerekli adımları atmamaları halinde sürecin dondurulacağını belirttiniz. Hangi durumlarda dondurma sürecinin gerçekleşmesi bekleniyor?
Biz Finlandiya’ya da İsveç’e de NATO Genel Sekreteri’nin de yer aldığı masada kurallarımızı çok açık net söyledik. Zımnî, gizli rastgele bir şey yok. Koşulumuz bu ülkelerin terör örgütlerinin faaliyet ve şovlarını sonlandırması, ellerindeki teröristleri iade etmesi… Biliyorsunuz PKK/PYD/YPG ve FETÖ’yü terör örgütü olarak burada kayıtlara girdik. Bunları vereceksiniz dedik. Parlamentolarına varıncaya kadar bu terör örgütünü bunlar besliyorlar. Adeta kuluçka yuvası üzere. Bu türlü bir durum var. Artık bunlar bize verdikleri kelamı yerine getirmedikleri takdirde bizim de bu işe olumlu bakmamız mümkün değil. Öteki taraftan sağ olsun bizim muhalefet aslında elimizden bütün gereçleri çabucak kapıveriyor! Onlar dediler ki zati biz bu işe fırsat vermeyiz. Bir kere Yunanistan’ın tekrar NATO’ya girmesinin önünü siz açtınız. Adamlar çıkmıştı, siz tekrar soktunuz içeri. Bunları halkımıza, hele gele gençlerimize anlatmamız lazım. Şu anda maalesef terör noktasında çabucak hemen İskandinav ülkelerinin tamamı bu işin kuluçkası. Norveç de bu türlü. Her ne kadar şu anda Sayın Genel Sekreter oralı olsa da ancak maalesef onlar da o denli. En ilerisi Almanya, orada da o denli. Fransa, Hollanda, İskandinav ülkeleri, İngiltere, İtalya o denli. Hepsinde durum bu. Batı’nın şu anda bu mevzuda konuşacak aslında ne mecali ne hakkı var.
Ukrayna’da savaş devam ediyor. Sizin de diplomasi trafiğiniz devam ediyor. Evvel barış diplomasisiyle başlamıştı, artık besin konusuna yönelik diplomasi yürütüyorsunuz. Barış diplomasisinde tarafları İstanbul’da buluşturmuştunuz. Sizin öncülüğünüzde bir ortaya gelmişlerdi. Besin konusunda da sizin öncülüğünüzde İstanbul’da dörtlü tepe yapıldı. BM, burada sizin, Türkiye’nin rolünü çok destekliyor. Bir uzlaşıya da varıldığı açıkladı ancak imza etabının bu hafta olacağı söylenmişti. Bu hususta imzalar ne vakit atılacak, süreç ve sistem nasıl işleyecek. Türkiye’nin bu sistemdeki rolü ne olacak?
Şu anda bizim rolümüz, mesken sahibiyiz. Konut sahibi sıfatıyla bir arabuluculuğumuz var. Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden ihracı konusunda uzun müddettir ağır çalışma içerisindeyiz. Bu mevzuyu Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy’le müteaddit defalar görüştüm. Dışişleri ve Ulusal Savunma Bakanlıklarımız da kendi muhatapları nezdinde görüşmeler yürüttü. Sonuçta geçen hafta İstanbul’da yapılan teknik toplantıda BM planı çerçevesinde sürecin ana çizgileri üzerinde bir mutabakat oluştu. Artık bu hafta bu mutabakatı yazılı bir metne bağlamak istiyoruz. Önümüzdeki günlerde de planın uygulamaya başlamasını temenni ediyoruz. Süreç İstanbul’da kurulacak bir uyum merkezinden yürütülecek. Burada ülkemizin yanı sıra, Rusya, Ukrayna ve BM’den yetkililer bulunacak. İlgili tüm tarafların inancını haiz olan ülkemiz, kurumlararası bir yaklaşımla sürecin sağlıklı halde yürütülmesi için gerekli eşgüdümü yapacak. Global besin güvenliği bakımından kritik kıymet arz eden bu hassas süreci nihayete erdirmek için ağır çabalarımız devam ediyor.
“BİZDE BU TÜRLÜ MUHALEFET YOK”
Son kabine toplantısından sonra Türkiye’nin istisnai bir süreçten geçtiğini belirttiniz. Örnekler de verdiniz. Seyahat sürecinden başladınız, 17-25 Aralık kumpasına değindiniz. 15 Temmuz’la ilgili, fiyat kumpaslarıyla ilgili örnekler verdiniz. Lakin bütün bu süreçlerde devletin izlediği siyasetin daima karşısında durdu muhalefet. Örneğin, Seyahat sürecinde CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu “Alınlarından öpüyorum” dedi. Ya da 17-25 Aralık sürecinde küme toplantısında yasa dışı tape’leri dinletti. En son 15 Temmuz’a geldiğimizde 15 Temmuz anmalarının yasaklanması dahi söyleniyor birtakım etraflarda. Bütün bu istisnai süreçlerde muhalefetin daima devletin izlediği siyasetin karşısında durmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Görevleri o. Onların bizim ak dediğimize ak demesi mümkün mü? Onların misyonu kara demek. Türkiye’nin en büyük talihsizliği, demokrasinin gereği olan bir muhalefete sahip olmadığıdır. Bizde bu türlü bir muhalefet yok. Batı ülkelerinde, birtakım yerlerde muhalefet tekrar bizdeki üzeredir lakin birçoğunda gelirler iktidarlarını desteklerler. Lakin bizde bu türlü bir şey yok. Palavra üzerine heyeti bir siyaset anlayışı var. Ana muhalefette de o denli, yavru muhalefette de o denli, masanın altındakinde de o denli. Hepsinin şu andaki yapısı bu. Onlar karşımızda ancak milletimiz bizim yanımızda. Cumartesi günü Kayseri’deyim. Toplu açılışlar yapacağım. Kayseri’de caddeler, meydanlar aslında gereken yanıtı gerekenlere verecektir. Birebir gün yeniden Kayseri’de büyük bir fabrikada çalışanlarla toplantım olacak. Durmuyoruz, çalışıyoruz. En son Bay Kemal’in KYK ile ilgili söylediklerini duydunuz. Ondan sonra da ben söyledim yaptı noktasına geldi. Daima o denli oldu zaten! O söyledi ben de yaptım! (gülüşmeler)
“ONLARIN YAPMASI GEREKTİĞİ HALDE YAPMADIKLARI İŞİ DE BİZ YAPIYORUZ”
Son devirde bu türlü bir işleyiş var. Sorun Mart ayında Hazine ve Maliye Bakanlığı bir açıklama yaptı Şanlıurfa’da; çiftçiye güneş gücü üzerinden elektrik uygun şartlarda sağlanacak diye. Gerisinden muhalefet başkanının bu türlü bir açıklaması oluyor. İşte bu KYK olayında tekrar birebiri oldu. Bu türlü birkaç örnek daha var. En son KYK olayına “Teşekkürler Kılıçdaroğlu” diye toplumsal medyada bir başlık açıldı ancak “Teşekkürler Erdoğan” başlığı onu geçti. Siz bunu nasıl yorumluyorsunuz. Muhalefet sizin projenizi mi sahipleniyor? Sahiden onlar söylüyor üzere bir durum mu kelam konusu? Daha evvel siyasette çok örneğine rastlanılmayan bir durum. Artık mesela EYT konusunda da muhalefette bu türlü bir hazırlık olduğunu görüyoruz muhalefette.
Onlara gelmeden şunu bir düşünelim. Bu arkadaşların elinde 14 tane büyükşehir var mı? Pekala, bu büyükşehirlerde sanki yatırım noktasında çeşme musluğu değiştirmekten öbür bir özellikleri var mı? Geçelim… Kağıthane’de, Silahtarağa’da bunlar ne yaptılar? Temel atma değil temel atmama adımını gerçekleştirdiler. Bu da herhalde siyasetin tarihine çok değişik bir adım olarak geçmiştir. Bir insan temel atar övünür. Onu da geçiyorum. İstanbul Büyükşehir Belediyesi bizim arkadaşlarda olduğu devirde metro tünelleri açıldı. Bunlar geldi, Sancaktepe’de metroyu doldurdular. Bütün hafriyatı oraya dökerek bunu doldurdular. Ben doğal Bay Kemal’e soruyorum; bunun, siyaseti geç, insanlıkla bağdaşır yanı var mı? Buraya yapılmış olan bir masraf var. Sen artık geliyorsun burayı hafriyatla dolduruyorsun, üzerine adeta petrol kuyularına beton döker üzere betonu döküyorsun ve buradaki vatandaşı, kendisine gelecek metrodan maalesef yoksun ediyorsun. Onu da geç; bir yerde de bir tane şöyle köprü yapın da köprünüzle övünelim. Hiçbir adımları yok. Şu anda Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osman Gazi Köprüsü, Nissibi Köprüsü, öbür tarafta Cumhuriyet tarihinde değil dünya tarihinde birinci üçe giren Çanakkale’deki köprüyü hiçbir şeyle mukayese ettirmem. Ulaştırma Bakanlığı sayıları verdi geçen gün. Sayıların hepsi harika. Kimse bu derece sayıların gerçekleşeceğine ihtimal vermiyordu. Lakin artık bunların hepsi halloldu. Bu yollar bu türlü gerçekleşirken sen İzmir milletvekilisin, İzmir milletvekili olarak İzmir’in büyükşehiri de sende. Bir yağmur olduğunda İzmir’i sel alıp gidiyor. İlçe belediye liderleri hakeza o denli. Biz ise işimize devam ediyoruz, yollarımızı yapıyoruz, onların yapması gerektiği halde yapmadıkları işi de biz yapıyoruz. Mesela Başakşehir’deki o dev hastanemizin yolu için belediye olarak merhum Kadir Bey’den sonra Mevlüt Bey’le de o işin üretim kararını vermiştik ancak maalesef belediyede yetki beyefendiye geçince bu işi yapmayacağını söyledi. O denli de olunca ben de bu kere Ulaştırma Bakanıma talimatı verdim. “Hemen buranın yolunu, her şeyini sen yapacaksın. İnşallah bu hastanemize de tekrar Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığımızın bir yapıtı olarak bu yolu, ulaşımı sağlamış olalım” dedik. Birçok yerde buna benzeri kasvetleri yaşıyoruz. Bunları bir sormak lazım. Bu kadar belediyen var, mesela Muğla Belediyesi bunlarda, her yer yangın; nerede senin itfaiyen arkadaş? Yok. Biz, Tarım ve Orman ile Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı daima bir arada yüklendik ve hamdolsun 4-5 gün içinde edinilen deneyimlerle de söndürüldü. Ben kendim dahi gittim, baktım. Bakıyorsun İstanbul’da bir kasvet oluyor, adam Fethiye’de, şurada, burada. Öbürü bir öteki yerde. Ya nerede olursan ol lakin bu türlü bir felaket olduğu vakit sen oranın sorumlususun, atlayacaksın geleceksin. Ben de yaptım bu belediye başkanlığını. En ufak bir şey olduğunda nerede olursam olayım çabucak atlar, İstanbul’a döner gelirdim. Şu anda bile o denli.
Mesela burada Sayın Putin’le de amfibik uçaklar konusunu da görüştük. “Arkadaşlar görüşmelerini yapsınlar, biz de elimizde olanlardan olur, üreteceklerimizden olur tekrar bu işe adımı atalım” dedi. Hamdolsun bu süreçte elimizdeki yangın söndürme uçakları, helikopterler, arazözler noktasında Orman Bakanlığımız güçlü. Her şeyden evvel itfaiye erlerimiz güçlü. Jandarmamız da bu işlerin içine giriyor.Tabii bu yangınlar yalnızca bizde değil. İspanya’da 3 bin 500 hektar arazi kül oldu. Portekiz’de 950 hektar arazi kül oldu. Bu sıcaklar her yerde. Bütün bunlara karşın biz önlemimizi alacağız, üç tarafı denizlerle kaplı olan bu ülkede her ne kadar helikopterlerimiz varsa da bunun yanında amfibik uçaklarımızı daha da artıracağız. Bunlarla birlikte inşallah bu işlerin hakkından gelip önlemimizi alacağız. Mesela artık söndürme soğutmanın en uzunu 4-5 gün sürdü. Demek ki önlemlerimiz yerinde olduktan sonra, sağ olsun elemanlarımız, itfaiyecilerimiz, ormancılarımız çok yeterli çalışarak badireleri atlattık. Allah onlardan razı olsun.